अध्याय ८ वा
(भगवान गौतम बुद्ध यांच्याबद्दल अधिक माहितीसाठी क्लिक करा.)
प्रचार-महिमा
एक
साधुवेषी मजशीं बोले । आमुचे आचरण जरी भलें ।
परि लोक दुसर्यांनी दिपविले । न ऐकती ते ॥१॥
वाईटाकडे
सहज प्रवृत्ति । अनेक प्रलोभनें दुष्टांचे हातीं ।
आम्रतरु
मेहनतीनेहि न जगती । गवत वाढे न पेरतां ॥२॥
ऐसा अनुभव
मज आला । सांगोनीहि न पटे जनतेला ।
वाटे काय
करावें याला । ऐकती ना हे वेडे जन ॥३॥
म्हणोनि
प्रार्थना करितों साहेबासि । त्यांनी करावें कायद्यासि ।
जनता
उध्दारावी हवी तैसी । दंड कैद करोनि ॥४॥
ऐकतांचि
त्याचें वचन । म्हणालों मग सरकारचि झाला भगवान ।
कासया
करिशी देवाचें भजन । पुजावे जोडे साहेबाचे ॥५॥
वास्तविक
संताचे सांगणें प्रेमाचें । सरकारचें सांगणें दंडुक्याचें ।
जरी
पर्यायाने दोघांचें । एकचि ध्येय पाहतां ॥६॥
यांत
दमनाने लोक भिती । तेवढयापुरती नीट वागती ।
आणि मार्ग
काढोनि पापें करिती । कोटयानुकोटी ॥७॥
तैसें
नाही साधुसंतांचें । त्यांचें बोलणें आपुलकीचें ।
एकदा
विचार पटले त्यांचे । लोक मरेतों न विसरती ॥८॥
साधूंनी
देवासि प्रार्थावें । सकळ जनासि बोधीत जावें ।
ऐसें आहे
साधन बरवें । साधुसंतांचें ॥९॥
पूर्वी
प्रचारक साधु म्हणोन फिरती । गांवोगावी लोकां जागविती ।
आलख म्हणोन पाहरा देती । घरोघरीं अरुणोदयीं ॥१०॥
त्यांचें
प्रेमचि कार्य करी । लोक उठती नित्यनेमावरि ।
राहणें
टापटिपीचें बाहेरी । अंतरी निर्मळपणा ॥११॥
कथाकीर्तनादिकांच्या
योगें । पापभीरुता अंगी वागे ।
तेणें कायद्याविणहि सुमार्गे । जाती बहुजन ॥१२॥
जगीं
कांही लोक अज्ञानी । ते दुसर्याऐसी करिती करणी ।
थोरांचें
आदर्श जीवन म्हणूनि । पाहिजे अनुकरणास्तव ॥१३॥
कांही लोक
चिकित्सक । विचार पटतांचि वागती चोख ।
उत्तम
विवेचक । प्रचारक पाहिजे ॥१४॥
कांही लोक
प्रलोभनीं पडले । लाभ असेल तेंचि घेती भलें ।
त्यांना स्वर्गसुख पाहिजे दाविलें । दुःखें
निवारूनि सेवकांनी ॥१५॥
परंतु
भयावांचोनि कांही लोक । न ऐकतीच बोध सम्यक ।
दंडाविण जैसे पशु देख । न चालतीच योग्य मार्गें
॥१६॥
त्यांना
हित कोणीं शिकवावें । कोणीं मूर्खांचें हृदय धरावें
म्हणोनि
सत्तेने सरळ करावें । ऐसा मार्ग वाढला ॥१७॥
साम दाम
दंड भेद । राजनीति ही बहुविध ।
कायद्याच्या
आधारें शुध्द । करूं पाहे जनलोकां ॥१८॥
कायद्यानुसार
गांवरचना । कायद्यापरी करावें वर्तना ।
कायद्यानुसारचि जना । सहाय्य द्यावें परस्परें
॥१९॥
जो करील
कायदाभंग । त्यासि दंड द्यावा लागवेग ।
यासाठी
नेमावा लागे मग । राजा सत्ताधीश मुखंड ॥२०॥
परि राजा
हा विष्णु-अंश बरवा । ऐसा लोकीं करावा गवगवा ।
तेव्हाचि
कायदा त्याचा चालावा । यांतहि आले प्रचारतंत्र ॥२१॥
देश हा
देवचि पवित्र । कायदा त्याचें व्यवस्थासूत्र ।
तें न पाळतां पातक थोर । प्रचारतंत्र आवश्यक
॥२२॥
सत्ता कायदा ध्वजावरि
श्रध्दा । प्रचारेंचि निर्माण होई सदा ।
त्याविण नुसतें भय सर्वदा । नियमयुक्त न ठेवी
॥२३॥
उलट
राजाभयादि नसून । लोकांत प्रचार होतां पूर्ण ।
आत्मसाक्षीने वागती जन । उत्तम हाही अनुभव ॥२४॥
तैसेंच
कायद्याची चुकवोनि रेषा । किती करिती पापें नित्यशा ।
परि विचार भिनतां प्रचारें सहसा । पाऊल न पडे
वाममार्गीं ॥२५॥
सारांश
सत्तानामेंहि राज्य करी । प्रचारचि सर्व जीवनावरि ।
सत्ता
देहासचि बंधनकारी । अंधभिकारी कायदा ॥२६॥
प्रचार
मनावरि संस्कार करी । तो संस्कार अंतरी बाहेरी ।
राज्य
करोनि मानवा सुधारी । गांव करी तीर्थचि तो ॥२७॥
हें
सत्तेने कधीच नव्हे । उलट चुकारासि लाभ पावे ।
गरीब
सज्जन उगीच मरावे ।ऐसेंहि होतें ॥२८॥
सत्तेने
जे कायदे केले । त्यांचे फायदे मुजोरांनी घेतले ।
आणि दुबळे
भोळे मागेच राहिले । ऐसें झाले आजवरि ॥२९॥
म्हणोनि
कायदाचि नव्हे सर्वकांही । प्रचाराऐसें श्रेष्ठ नाही ।
सर्वांसि मानवतेचे पाठ देई । तो नियमन करी न
करितां ॥३०॥
राजे किती
आले गेले । त्यांचे कायदे नष्ट झाले ।
सत्तेचे
दरबार उजाडले । परि राज्य चाले संतांचें ॥३१॥
संतांचा
तो प्रचार अमर । अजूनिहि लोक-मनावर ।
राज्य चालवोनि निरंतर । लाखो जीवां उध्दरितो
॥३२॥
नलगे
सत्तेचा बडगा । नको भयभीतीहि सन्मार्गा ।
आपापले
कर्तव्य जगा । प्रचारसूर्याचि दाखवी ॥३३॥
जेव्हा
जाणीव देणें अपूर्ण पडे । तेव्हांचि दंडभेदाचा अवलंब घडे ।
ऐसेचि वाढत गेले पोवाडे । विकृतीचे ॥३४॥
परि दंडे
अन्याय जरि नाशते । लोक जरि सुधारले असते ।
तरि
तुरूंग हे न वाढते । गुन्हे न होते अधिकाधिक ॥३५॥
हेंचि
जाणोनि सज्जन म्हणती । जागवा हृदयांतील अंतर्ज्योती
।
तरीच
सुधारेल मानववृत्ति । जग होईल आदर्श ॥३६॥
जे जे
म्हणती सत्तेवांचून । गांव होईना आदर्शवान ।
त्यांचे हें म्हणणे नाही परिपूर्ण । ठेवावी खूण
बांधोनि ॥३७॥
त्यासि
पाहिजे सत्प्रचारक । प्रेमळ सरळ नम्र भाविक ।
सत्तेवाचूनिहि
करी हांक । पूर्ण लोकांची सेवाप्रेमें ॥३८॥
अहो !
जनशक्ति केवढी महान । ती जो आणील संघटोन ।
तो स्वर्गावरीहि लावील निशाण । आपुल्या कार्यें
॥३९॥
हातीं न
घेतां तरवार । बुध्द
राज्य करी जगावर ।
त्यासि
कारण एक प्रचार । प्रभावशाली ॥४०॥
जगीं आजवर
जें कार्य घडलें । तें प्रचारकांच्याच करवीं झालें ।
प्रचारक
नाही म्हणोनि अडलें । कार्य आपुलें ॥४१॥
ग्राम
सुधारावयाचा मुलमंत्र । उत्तम पाहिजे प्रचारतंत्र ।
प्रचारकांवाचून
सर्वत्र । नडतें आहे ॥४२॥
प्रचारकाची
पाठ बळे । जिकडे तिकडे सूर्य मावळे ।
उदासीनतेचें
अंधारजाळें । पसरोनि राही ॥४३॥
प्रचार
जेथे धांवला दिसे । तेथील गांव स्वर्गचि भासे ।
जनलोक
न्यायास साजेसे । वागती तेथे ॥४४॥
प्रचारक
प्रेतांत प्राण आणी । दुबळयासि करी कार्याभिमानी ।
बिघडवी
आणि सुधारवी दोन्ही । प्रचारक ॥४५॥
प्रचार ही
कला आहे । प्रचार अंतःकरणहि राहे ।
पोट
भरवयाचाहि उपाय । प्रचारतंत्र ॥४६॥
प्रचार
खोटयास खपवी बाजारीं । प्रचार गोटयास देव करी ।
प्रचार
युध्दाची वाजवी भेरी । वृष्टीहि करी अमृताची ॥४७॥
कांहीकांचा
स्वभावचि असे । अपप्रचार करोनि भरावे खिसे ।
जना
नागवितां आनंद दिसे । कांहीकांना ॥४८॥
परि तो
प्रचारक दुराचारी । आपण मरूनि इतरां मारी ।
यानेच
बिघडली गांवाची थोरी । अशांति संसारीं माजली ॥४९॥
त्यांच्या
विषारी प्रचाराहून । झाला पाहिजे प्रबल पूर्ण ।
सत्यप्रचार
आपुला महान । तरीच परिवर्तन सहज घडे ॥५०॥
जोंवरि
अंतःकरण नाही गुंतले । तोंवरि प्रचार वरवर चाले ।
यासाठी पाहिजे जीवनचि रंगलें । प्रचारकांचे ॥५१॥
मित्रहो !
आदर्श कराया ग्राम । उत्तम प्रचारक पाहिजे प्रथम ।
तरी चाले
उत्तम काम । गांवाचें आपुल्या ॥५२॥
राणीमाशी
जाऊन बसली । तेथे मधमाशांची रीघ लागली ।
पाहतां
पाहतां सृष्टी सजली । होईल ऐसें ॥५३॥
श्रोतियांनी
विचारला प्रश्न । प्रचार करील गांवी पूर्ण ।
तया प्रचारकांचे लक्षण । कैसें असे ॥५४॥
प्रचारकांचें
वर्तन कैसें । राहणी स्वभाव भाषण
कैसें ।
ध्येय धोरण साधन
कैसें । गांवासाठी ॥५५॥
याचीं
उत्तरे श्रवणी ऐका । जे जे गुण व्हावेत प्रचारका ।
ते अंगी
बाणतां सुधारील लोकां । कोणीहि सहज ॥५६॥
गांवाचे
भवितव्य कराया उज्ज्वल । पाहिजे प्रचारक-शक्ति प्रबल ।
प्रचारकाअंगी
पाहिजे शील । सत्य चारित्र्य नम्रता ॥५७॥
प्रचारकाचीं
मुख्य लक्षणें । सत्तेवाचूनि कार्य करणें ।
आत्मशुध्दिने गांव सुधारणें । गवसे तया ॥५८॥
त्यासि
सत्तेची नाही चाड । नसे धनाचा मोह द्वाड ।
आत्मप्रेमाचा
झरा अखंड । वळवीं मना ॥५९॥
प्रचारक
स्वभावाचा सरळ । वाईट मनोवृत्तीचा काळ ।
अंतःकरण
पाण्याहूनि निर्मळ । अहिंसक ॥६०॥
बोलण्यांत
राही निर्भय । कष्ट करण्यांतहि पुढेच पाय ।
वागणूक
तरि आदर्श राहे । प्रचारकाची ॥६१॥
प्रचारकाची
दिनचर्या । वेळ जराहि न घालावी वाया ।
जें जें शोभे सेवेच्या कार्या । तें तें करी
सर्वचि ॥६२॥
नेत्री
तयाच्या सात्विक तेज । बोलण्यांत भरले असे ओज ।
राहणींत
वैराग्य त्याग सहज । प्रचारकाच्या ॥६३॥
पिकलिया
फळाचें देठ तुटलें । तैसें प्रचारकाचे मन झालें ।
आसक्तिविषय
सर्व गेले । इंद्रियांचे ॥६४॥
इंद्रियांसि
नुरली ऊर्मि । सर्व उन्मुख सेवाकर्मीं ।
पावसाळा
हिवाळा गर्मी । सारखीच त्यासि ॥६५॥
परि उदास
नसे प्रचारकाची मति । नेहमी दिसेल हसरी मूर्ति ।
सदा कार्य करावयाची स्फूर्ति । स्फूरली दिसे
॥६६॥
कधी न करी
चिडचीड । कोसळो का आपत्तीचा पहाड ।
श्रम
करोनि जिवापाड । लोक लावी सन्मार्गीं ॥६७॥
प्रचारकासि
उरले नाही घर । सर्वचि घरें त्याचें माहेर ।
सर्व जन हेंचि त्याचें गोत्र । विश्वमाजी ॥६८॥
नाही
सत्तेचें प्रलोभन । प्रतिष्ठेचेंहि कुठलें भान
आपणासाठी
न मागे धन । रेंगाळोनि कोणा ॥६९॥
सत्कार्यासाठी
पाठीं लागे । धन जमीन मान मागे ।
सर्वस्व
मागे प्राण
मागे । न संकोचतां ॥७०॥
आपणासाठी
कांहीच नाही । जें करील तें सर्वांचें पाही ।
प्राण
तोहि अर्पावा ही । भावना सेवेसाठी ॥७१॥
सर्व
करणें सर्वांसाठी । आत्म्यासाठी देवासाठी ।
बांधावया मनुष्यत्वाच्या गांठी । समाधानें ॥७२॥
त्यासि
एकचि वासना उरली । जनता पाहिजे सुखें सुधरली ।
मानवांची
दैना गेली । पाहिजे पळोनिया ॥७३॥
सर्वांची
प्रार्थना व्हावी एक । मानवांचा व्यवहार मानवां पूरक ।
राहणी सर्वांची
समान सात्विक । सर्वांसाठी ॥७४॥
याचसाठी
आटाआटी । करावया पडतो संकष्टीं ।
प्राण
तोहि अर्पावा शेवटी । वाटे त्यासि ॥७५॥
ही भूमिका साधुसंतांची । हींच
साधनें प्रचारकांची ।
प्रचाराचा कळस सत्यचि । संतपण ॥७६॥
खरे प्रचारक साधुसंत । त्यांनीच
कळविला जगाचा हेत ।
सत्य काय, काय असत्य ।
जगामाजीं ॥७७॥
तेथूनीच प्रचारकांची निर्मीती ।
प्रचारक सत्य समजावोनि घेती ।
शंकासमाधान ऐकती । मन लावोनि ॥७८॥
जया क्षणी बोध झाला । अंतःकरणीं
स्फुरूं लागला ।
त्यासि अभ्यासाने चांगला । बळकट
करिती सत्संगीं ॥७९॥
मनन करोनि आत्मसात करिती । मग पुढे
तैसीच होय मति ।
एकदा वाणी रंगली सुमती । सरळ चाले
माप तिचें ॥८०॥
उत्तम पुरुषाने कान फुंकले । समजा
त्याने मंत्रचि घेतले ।
मग वारियापरी प्रचार चाले ।
प्रचारकाचा ॥८१॥
प्रचारक प्रचारानेच प्रचार करी ।
त्याचें माप चाले वार्यावरि ।
वाहन पोहोचण्याचे अगोदरी । प्रचार
धावे तयाचा ॥८२॥
जो जो कोणी जिकडे भेटला । त्यास
आपुलें सांगत सुटला ।
पाहणेंचि नाही मेघापरी त्याला ।
घेतो कोणी की नाही ॥८३॥
फाटका तुटका कोणी दिसो । गरीब-अमीर
कोणी असो ।
विद्वान शिक्षित हसो रुसो । प्रचार त्याचा बंद
नाही ॥८४॥
कोणी असो कोण्या पंथाचा । आधार देई
त्यासीच त्याचा ।
ओघ चालला प्रचाराचा । खळगे भरीत
दिसती ते ॥८५॥
जरा मुखवटा डोळयांनी पाहिला । वाचा
फुटली प्रचारकाला ।
राघूपरी बोलत सुटला । होय-नव्हे सर्व कांही ॥८६॥
लोकांनी जरी थांब म्हटलें । तरी
याचें कार्य झालें ।
जरा वेळाने पुन्हा चाले । रस्ता
करीत शब्द गंगा ॥८७॥
प्रचारकाचे बोल तत्त्ववादी । अचूक
धरूनि संशया छेदी ।
टोचक नसतांहि मर्मभेदी । सरस
हृदयाचे ॥८८॥
कोणी विरोधक शिव्या देई । हसूनि
त्याचे शब्द साही ।
गोड बोलूनि समजावीत जाई । आपुलें
म्हणणें ॥८९॥
सहनशीलताचि त्याचें ब्रीद । कधी
तोंडी नये अपशब्द ।
जरी झाला वादविवाद । तरी गांभीर्यासि न सोडी
॥९०॥
कोणासि ’ हट ’ न बोलतां । अंगी ठेवोनि सहनशीलता ।
आपलें तत्त्व बोलतां चालतां । समजावोनि दे
प्रचारक ॥९१॥
गोड बोलूनि मना वळवी । गांवाच्या
सेवेलागी लावी ।
अनंत प्रकारें वृत्ति बरवी । करोनि सोडी ॥९२॥
बिघडलेलें घर सुधरवी । फाटाफूट
तेथे संगति जुळवी ।
निर्दयासीहि दया उपजवी । नाना
प्रयत्नें ॥९३॥
प्रचारकाची यत्नसाधना । सांगताचि
नये एक कोणा ।
नाना प्रकार नाना योजना । प्रचारकापाशीं ॥९४॥
कोठे भजनांतून प्रचार करी । कोठे
प्रार्थना करून कानीं भरीं ।
कोठे कथा सांगून मनासि सावरी ।
प्रचारक ॥९५॥
कोठे कीर्तन प्रवचन करी । तुंबडी
पोवाडे नानापरी ।
यात्रा उत्सव हातीं धरी । प्रचारक ॥९६॥
कोठे उद्योगांतून हात घाली । कोठे
कलारंजनाने जनता वेधली ।
मनोरंजनांतूनहि चाली । चालावी कोठे
॥९७॥
कोठे व्यायामांतूनहि स्फूर्ति भरली
। कोठे पार्टीतहि सभा रंगली ।
कोठे लग्नांतून सुरवात केली । पाहिजे त्याने
॥९८॥
कोठे जन्मतिथि पुण्यतिथि ।
मौंजीबंधनेंहि न ठेवी रितीं ।
जैसी वेळ पडे प्रचारकप्रति । सर्व
करी स्वभाचें ॥९९॥
कोठे शिंपियाचे दुकानीं । कोठे
न्हावियाचे सलूनीं ।
ओटी चोहटीं चहूकोनीं । प्रचार चाले
॥१००॥
हाटीं बाजारीं तेंचि करी ।
तमाशींहि तेंच बोलें वैखरी ।
प्रचारकाची ऐसी बावरी । जिव्हा असे
॥१०१॥
कोठे आईबाईपाशी बैसे । त्याने
घरांतील वळवी माणसें ।
काय मार्गाने प्रचारक घुसे । हें
तों सांगतां नये कोणा ॥१०२॥
कामांतूनि गाण्यांतूनि ।
हसण्यांतूनि व्यवनांतूनि ।
चालतां बोलतां प्रचारवाणी । रंगे
त्याची ॥१०३॥
प्रचारक असे बालकांत बालक ।
तरुणासि बोधया तरुण सम्यक ।
वृध्दासि द्यावया अनुभव तात्त्विक । त्याचेपाशीं
॥१०४॥
मुलांत जाऊनि सेवा वाढवी ।
मुलींमाजीं कला उपजवी ।
तरुण-तरुणी दोघांतहि लावी ।
गांव-सेवेसि ॥१०५॥
व्यसनाधीनाची धरी संगति । परि नीट
करावया त्याची मति ।
डाव न चुके कल्पांर्ती ।
प्रचारकाचा ॥१०६॥
नाना कला त्याच्या अंगी । जैसी वेळ
पडे प्रसंगी ।
रंगवी नाना साधन-रंगीं । प्रचार
आपुला ॥१०७॥
तारतम्य ठेवोनि अंतरी । गोड बोलोनि
प्रचार करी ।
वाटे टाकली मोहनी बरी । गांवावरि
प्रचारकाने ॥१०८॥
तो प्रचारक आवडे सर्वांच्या मनीं ।
त्यासि बघतांचि पडे मोहनी ।
लोक धावती बोलतांक्षणीं । कार्य कराया गांवाचें
॥१०९॥
हां-हां म्हणतां गांवांत फिरला ।
सवें लोकांचा थवा घेऊन आला ।
सांगेल तैसे करूं लागला । प्रचारक
त्यासि ॥११०॥
ऐसा प्रचारक जादुगार । त्याच्या
मुठींत जनसागर ।
नव्या सृष्टीचा कारागीर । साधासुधा ॥१११॥
प्रचारक सर्वांशी बोलणीं पुरे ।
ज्ञान अंगी त्याच्या संचरे ।
रोमरोमांत-वैराग्य अंकुरें । दिसती तयाच्या
॥११२॥
म्हणोनि असे आकर्षण । लोक धावूनि
येती पक्ष्यासमान ।
करावया गांव स्वयंपूर्ण ।
प्रचारकचि पाहिजे ॥११३॥
त्याचे अंगी महान निश्चय । जें
संकल्पील घेईल ठाय ।
नाना करोनि उपाय । साधील त्यासि
॥११४॥
त्याचा प्रचार महाप्रबल । चालतसे
सर्वस्पर्शी सर्वकाल ।
प्रचाराविण एकहि बोल । न निघे
त्याचा ॥११५॥
‘ काय करावें ’ हेंचि बोलणें । न
करावें तें तें कांहीच न जाणे ।
‘ नाही ’ हें बोलणेंचि उणें
। त्यांच्या जीवनकोश ॥११६॥
काय नाही आमुच्या गांवी । त्यासि
ही वदंताच कळावी ।
हातीं घेतां करोनि दावी । पूर्तींच
त्याची ॥११७॥
नसलें तें तें उभें करी ।
लोकजीवनाची कलाकुसरी ।
चेतना जीवा-जीवांत भरी । सत्कार्याची ॥११८॥
ज्याचा प्रचार हाती धरला । समजोनि
जावें पूर्ण केला ।
नाहीतरि आपणचि मेला । समजावा
प्रचारक ॥११९॥
म्हणोनि बोललों गांवाचें अधिष्ठान
। प्रथम पाहिजे प्रचारक महान ।
जी जी असेल ती उणीव भरोन । काढावया
गांवाची ॥१२०॥
सारांश प्रचारक ज्या गांवी । तेथे
दुसरी पंढरी जाणावी ।
जना मना पाषाणा नाचवी । आनंदाने ॥१२१॥
ऐसे प्रचारक निवडा गांवी । मग गांव
नांदेल वैभवीं ।
सेवामंडळे स्थापूनि द्यावीं । सेवेसाठी ॥१२२॥
ऐसे गांव ज्यांनी केलें । तेचि
कीर्तिवंत होती भले ।
म्हणोनि पाहिजे आरंभिले ।
प्रचारकार्य ॥१२३॥
त्यासाठी पुनः पुन्हा बोललों ।
प्रचारक करावयासि लागलों ।
प्रचारकांकरवी झालों । दास सर्व
लोकांचा ॥१२४॥
निश्चयें ग्राम निर्मावया ।
प्रचारक हाचि मुख्य पाया ।
ग्रामगीताहि याच कार्या । निर्माण
केली तुकडया म्हणे ॥१२५॥
इतिश्री ग्रामगीता ग्रंथ । गुरु
शास्त्र स्वानुभव-संमत ।
कथिला प्रचारमहिमा येथ । आठवा
अध्याय संपूर्ण ॥१२६॥
॥ सदगुरुनाथ महाराज की जय ॥
" भिक्षूंनो !
धर्म वादविवादांत नाही; तो प्रत्यक्ष वागणूकींत आहे. आधी
स्वत: त्याचा आचार करा नि मग गांवोगांवीं-दारोदारीं फिरून लोकांत त्याचा प्रचार
करा. सगळीकडे सुखशांतीची एक लाट पसरून जाऊं द्या. "
---भगवान गौतम
बुध्द.
अध्याय ८ वा ऑडीओ स्वरुपात --
कोणत्याही टिप्पण्या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा