अखिल विश्व
मंदिर माझ्या आत्ममूर्तिचे ।
खेळ हे
निसर्गे त्याच्या कार्य-पूर्तिचे ॥धृ॥
वाहती
नदी-सागर हे, स्नान घालण्या तयासी ।
पृथ्वी हेच
सिंहासन त्या चक्रवर्तिचे ॥माझ्या०॥१॥
वसंतबाग
फुलला फलला, हार अर्पिण्या तयासी ।
सुंगधित
चंदनकाष्ठे, गंध हे पुजे ॥माझ्या०॥२॥
पृथ्वी अन्न
शिजले जे जे, भोग द्यावयास यासी ।
जळति
द्रव्य-धातू सगळे, हवन होतसे ॥माझ्या०॥३॥
सूर्यचंद्र
नंदादिप हे, जळति ज्योत द्यावयासी ।
पवन मंद वाहे
सुखवी, हृदय हे तिचे ॥माझ्या०॥४॥
निर्विकल्प
चिद् आत्मा हा, भोगुनी अभोक्ता राही ।
दास सांगतो
तुकड्या हे भाव स्फूर्तिचे ॥माझ्या०॥५॥
· अनुभव-योगी
सद्गुरु माझा, एकांती बोले ।
स्वप्नसुखाला
पाहुनि का रे ! ब्रिद खोबिशि अपुले ॥धृ॥
शोधि गड्यारे
! सत्य वस्तुला, हो सावध आता ।
मायावी हे
त्रिगुण जाणुनि, नच जा या पंथा ॥१॥
चिन्मयरूपा
पाहि स्वरूपा, कां भुलला बापा !
सहजासनि
बैसुनी सोडवी, चौर्यांशी खेपा ॥२॥
चवथा देह
शोधुनी पाही, नवलाचे नवल ।
अधो-ऊर्ध्व
त्या शुन्य-महाशून्यात असे बाळ ॥३॥
नाद-बिंदु
साधुनी, ध्वनीला अंतर्गत ठेवी ।
ध्यानी
ध्याता साक्षी होशी, मग अमृत सेवी ॥४॥
नसे पाच
मुद्रांची थोरी, अंत नसे रंगा ।
तुकड्यादास
म्हणे स्वानंदी, पावे भव भंगा ॥५॥
· अवकळा अशी का
आली, भारता ! तुझ्या देहाला ? ॥धृ॥
किति धनिक
तुझे कुल होते, तुज भानचि याचे नव्हते ।
ही विघ्ने
कुठुनी आली, भारता ! तुझ्या देहाला ? ॥१॥
तव गोत
ऋषींनी भरले, क्षत्रिये द्वार रक्षीले ।
का अघटित
चिंता व्याली, भारता ! तुझ्या देहाला ? ॥२॥
अति कलावान
तव स्नेही, ज्या पहातचि परके राही ।
भिक्षेची वेळ
ही आली, भारता ! तुझ्या देहाला ? ॥३॥
या एकचि कारण
झाले, तव घरी ऎक्य ना उरले ।
घरभेदी दिवटी
व्याली, भारता ! तुझ्या देहाला ? ॥४॥
तुकड्याची
भोळी वाणी, घेशिल का थोडी कानी ? ।
तू दुजा भीक
ना घाली, भारता ! तुझ्या देहाला ? ॥५॥
· अवचित हा
संत-संग, लाभल अम्हा ॥धृ॥
पावन हा देह
होय, क्षणभरि जरि बोध लाहे ।
उघडुनि घे
कर्ण जरा, सोडुनी भ्रमा ॥१॥
दूर प्रभू
राहतसे, पाप-पुण्य पाहतसे ।
कर्म-फळा देत
तसे, करुनिया जमा ॥२॥
चुकविति हे
कर्मबंध, लावुनिया कृष्ण छंद ।
दुर्दैवहि
होत मंद, दाविती सिमा ॥३॥
तुकड्याची
मात ऎक, घे गुरुचे बोध-सौख्य ।
तोडी
भव-क्लेश दुःख, पुण्य-पथ क्रमा ॥४॥
· असं वेड
लावशिल कधी ? मी विसरिन माझी सुधी ॥धृ॥
तुज वाचुनि
कवणा रुसू ? गे माय ! कुणाला पुसू ? ॥१॥
'हा देह मी' म्हणता भला, स्वात्मता न
उरली मला ॥२॥
संशयी वृत्ति
पाहुनी, अग ! लाज वाटते मनी ॥३॥
नच विरे गर्व
बापुडा, सोडिचना अपुला धडा ॥४॥
जाणीव वाढली
जरी, तरि अंधपणा वावरी ॥५॥
तुकड्यास ठाव
दे अता, नच भासो देहात्मता ॥६॥
· अहो ! पळता
कुठे आता ? घराशी आग ही आली ।
लागला ज्वाळ
हृदयाला, वेळही कायशी उरली ? ॥धृ॥
गमे हा मार्ग
हिंदुंचा, बिघडला लोपता झाला ।
पाहती तोंड
दुसर्याचे, सोडुनी नीति ही अपुली ॥१॥
कुणी त्या
चर्चला जाती, कुणी पुजताती पीराला ।
आपुली सोडुनी
नीती, हिंदुची भ्रष्ट मति झाली ॥२॥
न यांना
धर्मही कळतो, समाजी देह ना वळतो ।
न ठावे
राजकारण ते, गती अधरापरी झाली ॥३॥
कारणही
व्हावया ऎसे, एकची वाटते मजला ।
पारतंत्र्यी
भरत-भू ही, आपुली माउली पडली ॥४॥
करा हो
एकमेकांना. संघटित प्रेम लावूनी ।
जागवा
राष्ट्र-भक्ती ही, म्हणे तुकड्या त्यजा भूली ॥५॥
· आपत्काली
धैर्य नसावे, ब्रीद कसे तुमचे ? ।
साच बोलुनी
साचचि करशी, वाटे मज साचे ॥धृ॥
श्रृती-वेद
बहु शास्त्रे वर्णिती 'भक्ती प्रिय तुजला' ।
'याविण काहीच
न रुचे आणिक', सत्य बोल मजला ॥१॥
राख राख
प्रभु ! लाज आज रे ! घे पोटी पापी ।
तुकड्यादास
म्हणे मी उरलो, पायी संतापी ॥२॥
· आपत्ती
पासुनी काढि गे ! माय विठाबाई ! ।
जाइल वाया ही
नरकाया, वेळ बरी नाही ॥धृ॥
बाळपणापासुनी
व्यर्थ ही, तनु गेली वाया ।
कोठवरी
दुःखाचे डोंगर, सोसु शरिरी या ? ॥१॥
'हे माझे ते
माझे' म्हणता, नच निवती
डोळे ।
विषयसुखाच्या
गरळी माते ! रात-दिवस खेळे ॥२॥
सुख नाही
क्षण-मात्र जिवाला, गति श्वानावाणी ।
पोटाच्या
कारणे धडपडी, सुकरवत जाणी ॥३॥
भले पसरले
अधोर वन हे, पडलो त्या माजी।
काम-क्रोध-मद-मत्सर
श्वापद, शरिरांतरि गाजी ॥४॥
ऎसि ऎकिली
मात दयाळे ! तूचि दया करिशी ।
भक्तकामकल्पद्रुम
जाणुनि, आलो तुजपाशी ॥५॥
तुकड्याला दे
ठाव, पार कर नाव अभाग्याची ।
न तरी गेले
ब्रिद हे वाया, तुला लाज याची ॥६॥
· आवडली भक्ति
आम्हा, हरिचीया पायिची ।
त्याविण ना
सुख वाटे, या देहा अन्यची ॥धृ॥
तुटकीशी
झोपडी ही गमते महालापरी ।
जव नांदे
भक्ति-भावे, माझा तो श्रीहरी ॥१॥
कुंपण आणि
बोरिबारी, गमतो हा बागची ।
तुळशीची दाट
झाडी, शोभा ही स्वर्गिची ॥२॥
अम्हि हरिचे
म्हणविताना, बहुमाना पावतो ।
ऎश्वर्य फोल
सारे, त्याविण ते समजतो ॥३॥
जरि न मिळे
अन्न खाया, ल्यायासी चिंधुडी ।
तुकड्याची
रंगि रंगो, हरि-भक्ति चौघडी ॥४॥
· आवडिचा मोहन
हा, सोडु नये वाटे ॥धृ॥
जीवभाव तोचि
अम्हा, धनिकासी जेवी जमा ।
विसरताचि एक
क्षण, अंगि येति काटे ॥१॥
नेत्रि सगुण
रूप सदा, वाटे सुख शांति-सुधा ।
त्याविण ना
गात जरा, क्षण न एक कंठे ॥२॥
मधुर ध्वनि
बंसरिचा, नाश करी षड् -अरिचा ।
बाग फुले या
उरिचा, निर्मळ जल दाटे ॥३॥
तुकड्याचा
देव एक, परि हा नटतो अनेक ।
त्या पदि मन
हे निशंक, कमलामृत चाटे ॥४॥
· उठा रे आर्य
पुत्रांनो ! चला सांगू प्रभुपाशी ।
प्रभु का
कोपला ऎसा ? जरा ना सौख्य आम्हासी ॥धृ॥
उडाली भूमिची
सीमा, पिकेना तिळभरी शेती ।
खर्च ही ना
निघे काही, राहती लोक उपवासी ॥१॥
सदाचा त्रास
हा देहा, गुलामी सान थाराला ।
नृपाचा धाक
बहु मोठा, गांजितो फार जनतेसी ॥२॥
विषारी चित्त
जनतेचे, पसरले वैर-वन सारे ।
निघाले वक्ष
पापांचे, फळांच्या वाढल्या राशी ॥३॥
गुप्त हे
जाहले साधू, भोंदुचा भार बहु झाला ।
नीतिशास्त्री-पुराणांची, फजिती वाढली
खाशी ॥४॥
जगाला सौख्य
तरि द्यावे, नाहि तरि मृत्यु अर्पावे ।
हाल हे नावरे
आता, भारताची गती कैसी ? ॥५॥
म्हणे
तुकड्या चला गाऊ, आपुली खास ही दैना ।
'सखा तो तारि
भक्तासी', पुराणे गर्जती ऎसी ॥६॥
· उणा पाहशील
दुसर्याला, उणीवेने उणा होशी ।
समजशी
पूर्णता सगळी, अमर सुख अनुभवा घेशी ॥धृ॥
न जग हे तिळ
उणीवेचे, असे भरले सुखत्वाचे ।
प्रभू नटुनीच
जग साचे, पाहतो मौज ही खाशी ॥१॥
कुठे तो
वृक्ष होऊनी, पाहतो शांतता अपुली ।
कुथे नदिच्या
प्रवाही हा, राहुनी तृप्ति दे त्यासी ॥२॥
कुठे होऊनिया
राजा, प्रजेला सूख दे सगळ्या ।
कुथे होऊनि
अतिदीन, मागतो भीक जनतेसी ॥३॥
सर्व हा
देवची नटला, जाणुनी अनुभवा घेणे ।
तो
तुकड्यादास सांगतसे, भागवति रीत ही ऎसी ॥४॥
· उभा का
मंदिरी रामा ! पहा बाहेर येवोनी ।
गर्जती भक्त तव दारी, जरा तरि ऎक
बा ! कर्णी ॥धृ॥
दुष्ट संहारण्याकरिता, तुझा अवतार
तो होता ।
अता का
जानकीनाथा ! दिसेना भूवरी कोणी ? ॥१॥
कितीतरि त्रास भक्तांना, कुणाला हाल
बघवेना ।
मिळेना अन्न पोटाला, किती मरती
दुखे प्राणी ॥२॥
ऊठ घे चाप धर
हाती, असुर मर्दावयासाठी ।
राख बा ! लाज भक्तांची, न तुजविण दान
दे कोणी ॥३॥
सांग हनुमंत ताताला, कि 'वर दे
आपुल्या भक्ता ।
पाहशी अंत
किती आता ? धरी तुकड्या सदा चरणी ॥४॥
· कठिण मन का
हरी ! केले, नसे का तुज दया थोडी ?
तुझ्याविण
अखिल या जगती, कोण आम्हासि रे ! जोडी ? ॥धृ॥
अशाश्वत
दृश्य हे सगळे, कधी दिसते, कधी नसते ।
राहते नी किती जाते, साथ हा घाट
मम सोडी ॥१॥
स्वार्थि या लोकिचे गाणे, प्रेमही
स्वार्थिचे जाणे ।
कळेना कोण हे
जीणे ? कुठे वाढे, कुठे मोडी ? ॥२॥
अनुभवे पाहता
जगती, न काही सत्यसे दिसते ।
प्रभू ! तूची
खरा असशी, म्हणुनि ही गर्जना फोडी ॥३॥
पदरि घे
दास-तुकड्याला, उरु न दे देह-भावाला ।
रंग तव लाव जीवाला, देह तुजवरुनि
कुरवंडी ॥४॥
· कठिण ही वेळ
प्रभुराया ! आणली का अम्हावरती ?
सुखी नच
तिळभरी जनता, विपत्तीची अती भरती ॥धृ॥
न कोणी वीर हे धजती, रक्षण्या दीन
लोकांसी ।
लूटती चोर
मनमाने, न त्यांना ये दया खंती ॥१॥
मने नास्तीक ही झाली, प्रभूची
यादही गेली ।
बोलती आपुल्या बोली, अभिमाने सुख
फिरती ॥२॥
मिळेना अन्न कोणाला, कुणी धन
सांचुनी ठेवी ।
प्रेम
स्वार्थाविना कोठे, कुणाचे ना कुणावरती ॥३॥
न साधू बोध दे कोणा, मौन धरि
बघुनि पापासी ।
तो तुकड्यादास सांगतसे, तुझ्याविण ना
मिटे भ्रांती ॥४॥
· कठिण ही वेळ
प्रभुराया ! आणली का अम्हावरती ?
सुखी नच
तिळभरी जनता, विपत्तीची अती भरती ॥धृ॥
न कोणी वेर हे धजती, रक्षण्या दीन
लोकांसी ।
लूटती चोर
मनमाने, न त्यांना ये दया खंती ॥१॥
मने नास्तीक ही झाली, प्रभूची
यादही गेली ।
बोलती
आपुल्या बोली, अभिमाने सुखे फिरती ॥२॥
संतही सांगती ऎसे, पुराणे
गर्जती ऎसे ।
अनुभवा
सांगती ऎसे, धडपडी व्यर्थ का धरिशी ? ॥३॥
धरी सत्संगती
जाई, मने मनि उन्मनी लावी ।
तो तुकड्यादास दे ग्वाही, सुखी मग तू
स्वये होशी ॥४॥
· कधी भेटशिल
माय दयाळे ! दीन अभाग्यासी ?
बहु त्रासलो
मन आवरता, ने अपुल्या पाशी ॥धृ॥
बहिर्सग हा भोवति पाहता, भय वाटे भारी
।
धीर न धरवे पहाडी राहता, चोरांची नगरी
॥१॥
भयाभीत हो उनी, नेत्र धावती
तुझ्या पायी ।
या षड् रिपुचा मेळा पाहता, घाबरलो आई !
॥२॥
नाहि योग-साधना समजली, वर नेऊ प्राणा
।
शिकावयाची
नुरली इच्छा, सोडुनिया चरणा ॥३॥
भक्त-काम
कल्पद्रुम तू गे ! घे करुणा माते ! ।
तुकड्यादासा
प्रेम दावुनी, ने अपुल्या पंथे ॥४॥
· कर आपुला
गुरु सगा, गड्या रे ! कर अपुला० ॥धृ॥
सद्गुरुज्ञानाविण
सुख नाही, का भ्रमलासी उगा ? ॥१॥
चलतीचे जगि सगे-सोयरे, शेवटि देतिल
दगा ॥२॥
गुरु-भजनाचे अंजन घालुनि, दुर कर
माया-ढगा ॥३॥
तुकड्यादास
म्हणे नित नेमे, विसरु नको लक्ष्य गा ॥४॥
· करा रे !
कृष्ण गडी अपुला ।
मिटे न मैत्री जन्म-जन्मि ही, देह जरी गळला
॥धृ॥
फुकाचे नाम जपा त्याचे ।
धन-संपत्तिस
वाण न राहे, लक्ष्मि घरी नाचे ॥१॥
लावता चित्त
तया पायी ।
अखंड
अमृत-झरा जिवाला पावे लवलाही ॥२॥
धरिता ध्यान सगुण त्याचे ।
विश्व ब्रह्म हे कृष्णचि जिकडे तिकडे जगि भासे
॥३॥
देह अर्पिता
तया चरणी ।
वैकुंठाचे राज्य मिळे, करिती जन
मनधरणी ॥४॥
जरासे देता
अति भेटे ।
तुकड्यादास
म्हणे कानी घ्या, लक्षि धरा नेटे ॥५॥
· करुणाघना !
दीनपावना ! कुलभूषणा ! दे दर्शना ॥धृ॥
तुजवीण
त्राता न कुणी आम्हाला, सुख दे मना । दे० ॥१॥
भवसागरी दुःख नी भय भारी, सुध ना मना ।
दे० ॥२॥
गति
तुकड्याची वाहो स्वरूपी, पदि याचना । दे० ॥३॥
· कसा हरि !
स्वस्थ तू आता ? वेळ ही काय उरलीसे ? ।
राहिला धर्म
किती ऎसा, तुला का याद नुरलीसे ? ॥धृ॥
जनाची वृत्ति बहिरोनी, पुरी
नास्तीकता आली ।
न कुणि पुसताति कोणाला, प्रेम-मायाच
हरलीसे ॥१॥
न साधू लक्ष दे धर्मा, न पंडित
सांगती वर्मा ।
स्वार्थता भासते सगळी, दयेची वाट
सरलीसे ॥२॥
अशी ही अवदशा
आता, कोठवरि ठेविशी देवा ! ।
हाक घे दास तुकड्याची, वासना हीच
धरलीसे ॥३॥
· का धरिशी मनि
कोप दयाळा ! वद गिरिजा-रमणा ! ।
नको दुरावू दीन अभाग्या, घे अपुल्या
चरणा ॥धृ॥
तात-मात-गणगीत तुझ्याविण, कोणि नसे
वाली ।
का लोटियशी
निष्ठुर हो उनि, कृपणा वनमाली ! ॥१॥
सोडुनिया तव
चरण दयाळा । जाउ कुठे रानी ? ।
निर्बळासि भय दावुनि म्हणशी 'मजला नच मानी
' ॥२॥
नको मला हा प्रपंच-भारा, तुझ्या
मायिकांचा ।
येउनिया दे
भेट कृपाळा ! निश्चय अंतरिचा ॥३॥
भक्त-काम-कल्पद्रूम
म्हणविशि, वेद-मुखेकरुनी ।
तुकड्याची ही
आशा पुरवी, भव ने हा हरुनी ॥४॥
· काळ
प्रभु-चिंतनी जावा, जिवाला वाटते ऎसे ।
दुःख हे मोहपाशाचे, अता तिळमात्र
ना सोसे ॥धृ॥
क्षणक्षण काळ हा टपला, लिहाया कर्म
जे केले ।
चुकेना भोग
कोणाला, करू जैसे भरू तैसे ॥१॥
स्वार्थि हे
लोक अवघेची, न कोणी साथ दे अंती ।
न कामी देह-इंद्रिय हे, न लागू
याचिये कासे ॥२॥
सखा जो
पंढरी-राणा, जिवाचा एक कनवाळू ।
भजू त्यासी मनोभावे, यथामति जाणतो
जैसे ॥३॥
म्हणे तुकड्या जगाची ही, उपाधी घात
करणारी ।
कळो आले अता सगळे, न कोणी यात
संतोषे ॥४॥
· किति शांत
उदात्तहि मूर्ति तुझी ।
मनि लावितसे
अति वेड मला ॥धृ॥
पद-कमलावर तुळशि-दले ही, शोभति उटिया
पद-युगुला ॥१॥
वक्षस्थळावर
माळ विराजे, कटि पीतांबर हा कसला ॥२॥
मोरमुकुट हा
अति झळके शिरि, अधरि धरी पावा अपुला ॥३॥
तुकड्यादास म्हने मज शेवटि, देशिल ना
प्रभु ! भेट खुला ॥४॥
· कुणाचा धाक
बाळगुनी, आपुला धर्मे त्यजता का ? ।
नीति ही
सोडुनी सारी, प्राण परक्यासी विकता का ? ॥धृ॥
आठवा बाळ अज्ञानी, गुरु
गोविंदसिंहाचे ।
पुरवि भिंतीमधी त्यांना, न सोडी धर्म
तरि ते का ? ॥१॥
सोडता धर्म जरी संभा , न उंचचि
राहती डोकी ।
मर्द हा मरती
गळ फासे, न दुसर्यासी म्हणे 'काका' ॥२॥
धर्म तो
शिकवितो सकळा, अमर हा अंतरी आत्मा ।
मराया का
भिता ऎसे ? ना तरी देह राहिल का ? ॥३॥
बाळगा धाक देवाचा, जरी पापे करी
कोणी ।
आपुल्या सुखस्वातंत्र्या, म्हणे
तुकड्या विसरता का ? ॥४॥
· कुणि काहि
म्हणो न म्हणो जन हे, नच साधु ढळे हरिच्या भजना ॥धृ॥
वाहताति कुणि
फल, पुष्प शिरी, कुणि भावबळे
घरि ने अपुल्या ।
कुणि निंदिती मार्गि, शिव्या वदनी, सुखदुःख न
होय जराहि मना ॥१॥
कुणि देति
किती, कुणि नेति किती, कुणी खाति
किती, गणतीच नसे ।
कधि लाडु
पुरी, कधि भूक उरी, कळणा-घुगरी
हरि देत तना ॥२॥
कुणि मान
कराया नेत सभे, कुणि प्राण हराया नेत गिरी ।
समतोल तयाची
वृत्ति सदा, नच द्वेष-प्रीती कुजना-सुजना
॥३॥
शित-उष्ण असो
वा वृष्टि असो, जनलोक असो वा कानन हो ।
मरणी जननी नच खेद जिवा, सदनीहि जसा
तैसाचि रणा ॥४॥
नच रंग कधी
विसरे अपुला, आनंदस्वरूप अनादि सदा ।
पदि लीन तया तुकड्या नमुनी, ज्याच्या न
कळे कवणास खुणा ॥५॥
· कुणि दत्त
पाहिला का माझा ? अवधूत पाहिला का माझा ? ॥धृ॥
दंड-कमंडसु त्रिशूल हाती, औदुंबर-तटि
वास करी ।
पायी खडावा भस्म
तनुवरि, भक्तांच्या धावे काजा ॥१॥
कोल्हापुर ला
मागत भिक्षा, वास करी माहुरधामा ।
स्नान करी
जान्हवी तटाकी, योगिराज सद्गुरुराजा ॥२॥
जपता भावे
प्रसन्न होई, फळ देई झणि धावुनिया ।
तुकड्यादासा
आस तयाची, पुरविल तो अमुच्या काजा ॥३॥
· कुणि भावबळे
आणा हरिला । कुणि प्रेमबळे आणा हरिला ॥धृ॥
ना कळतो तो यम-नियमांनी, ना कळतो तप
साधुनिया ।
ना कळतो वनि जप करण्याने, भक्तीने वश
होय भला ॥१॥
कठिण मार्ग हा असाध्य बहुता, योग-याग-विधि-प्रणवाचा
।
साध्य होय
प्रभु गोड गाउनी, जैसा द्रौपदिला झाला ॥२॥
कृत-त्रेता-द्वापारी
बघता, कठिण मार्ग वेदे वदला ।
'कलीयुगी
प्रभु नाम-बळाने, वश होई' संती कथिला
॥३॥
तुकड्यादास
म्हणे आला हरि, भारतभू ही बघण्याला ।
म्हणा 'धर्म हा जात
लया, प्रभु ! का ऎसा निष्ठुर झाला ?' ॥४॥
· कुणि येउनि
मज वेड तुझे, लाविले हरी ! ।
नव्हतीच अशी
मोहनी, तुझी मनावरी ॥धृ॥
काम-धाम नाठवते, मार्गि चालता
।
पाहु कुठे
तुजसि ? गमे, अंतरी वरी
॥१॥
बोलता कुणाशि याद ये, तुझी झणीं ।
वेडियापरीच
पाहती, मला तरी ॥२॥
झोप नाहि नेत्रि, जाग नाहि
जागता ।
कार्य साधता
न कार्य, वाटते करी ॥३॥
रंग एकसा, निशेपरीच
वाटतो ।
तुकड्याची
वेळ ही, अशीच राखजो तरी ॥४॥
· कुणि सांगिता
पता हरिच्या, गावि जावया ।
मन बावरे सदा
फिरते, त्यासि पहावया ॥धृ॥
म्हणताति
संतही देती, मार्ग दावुनी ।
इतुका करा उपकार, तया भेटवा
कुणी ।
अर्पीन
तुम्हापायि तनू, भेट घ्यावया ॥१॥
रानी वनी कुणी फिरती, लाभण्या रुपा
।
दरी-खोरी कुणी फिरती, लाभण्या रुपा
।
परि दूर हरि हा न दिसे, कष्ट करुनिया
॥२॥
कुणि सांगती
जनी हरि हा, येई धावुनी ।
परि भक्त
पाहिजे त्यासी, प्रेमभावनी ।
तुकड्यासि दया द्या इतुकी, लाभावा तया
॥३॥
· क्षण एक
धरीना धीर, कसे मन हे बावरे ।
करु काय सुचेना काहि, जरा तरि ना
आवरे ॥धृ॥
(अंतरा) जरि योग-याग बहु केले ।
मन-पवन समाधी
नेले । वनि निर्जनि घर बांधियले ।
तरि व्यर्थ
तयांची कास, खास विषयी हावरे ॥१॥
(अंतरा) जगि
तीर्थधामही नाना ।
दरिकंदरि ऋषिच्या स्थाना ।
जी मोहविती
शरिरांना ।
ना राहि जरा टिकुनिया, कुसंगाने
पाझरे ॥२॥
(अंतरा) अति
पंथ-मतांतर लोकी ।
परि आस पुरेना एकी ।
जळजळती एकामेकी ।
नच शांति
वृत्तिला येइ, करी हृदया कावरे ॥३॥
(अंतरा) सत्
संग सुगम यासाठी ।
व्हावया
वृत्ति उफराटी ।
परि बोध
पाहिजे गाठी ।
विश्वास असा
तुकड्यास,'अनुभवा दे भाव' रे ! ॥४॥
· गुरु येउनी
मज भेटला, नि 'भक्ति कर' म्हणे ।
'विसरूच नको
श्रीहरी, अति प्रेम धर' म्हणे ॥धृ॥
'अति लीन वाग
लोकि या, परलोक साधण्या ।
जे दुष्ट लोक त्यांची, संगतीच हर' म्हणे ॥१॥
'नच एक क्षणही
खोवी, निंदनी कुणाचिया ।
मन शुध्द करी, द्रोह-कपट
सर्व हर' म्हणे ॥२॥
'दिसताति सर्व
जीव, प्रेम भरुनि पाहि त्या ।
प्रभुची सखा जनी-वनी हा, भाव धर' म्हणे ॥३॥
'नीती नि
न्याय ठेवुनी, संसारि वाग तू' ।
तुकड्यास सदा
'सत्यप्राप्ति, हाचि वर' म्हणे ॥४॥
· गुरु-बोधावाचुनीया, पथ नाही भुक्तिचा
।
बोधाने सुलभ होई, पथ प्रभुच्या
भक्तिचा ॥धृ॥
विण भक्ती ज्ञान नोहे, प्रभुचीया
सृष्टीचे ।
विण ज्ञाने
व्यर्थ होते, कळणे हे व्यष्टीचे ॥१॥
जरि कळले देह-धर्मे, कळणेची ते
नव्हे ।
जरि वळले एकपोटा, वळणेची हे
नव्हे ॥२॥
म्हणुनीया
संत गाती, गुरु-भक्ती सर्वदा ।
तुकड्याची हाक तेची, गुरु शोधावा
सुदा ॥३॥
· गुरुराज
कृपाकर ठेवुनिया,
अजि !
चारितसे निजज्ञान-फळे ॥धृ॥
सत्वगुणी
करवूनि भुमी, श्रध्दा-बिज पेरितसे मधुनी ।
सत्संग-जलाने ओलवुनी, तो बोध-तरूवर
लावि बळे ॥१॥
शांति-दया अति कोमलसे, फुटती तरुसी
त्या पल्लव हे ।
शाखा अष्टादिक भाव जया, संलग्न अती
रमताति जुळे ॥२॥
भक्ति-फुलांचा भार बहू बहरावरि चित्त रमे भ्रमरू
।
आनंद मृदु पवनी डुलतो, सुख देत सदा
तरु प्रेमबळे ॥३॥
ज्ञान-फळे
अति गोड रुचे, रस सेवु मुखाविण त्या तरुचे ।
तुकड्या म्हणे घ्या रे ! ज्यास रुचे, या या पुढती, व्हा मुक्त
बळे ॥४॥
· चला पंढरी, पंढरी
पहायासी । विटेवर उभा हृषिकेशी ॥धृ॥
कटेवरि कर, कर ठेवूनिया, वाट पाहतो
म्हणतो 'या या' ।
दया ये तया, सर्व जिवाची
या, कष्टतो भक्तांच्या कार्या ॥१॥
दासि जनीच्या, गोवरिया वेची, शेती राखतो
सावताची ।
रसिद नेउनी, बेदरि
दामाजीची, मडकी घडवित गोराची ॥२॥
सोडि वैकुंठ, वैकुंठ
मूळपीठ, धरिली मृत्युलोकि वाट ।
भीवरे तिरी, बसवुनीया पेठ, उघडले दुकान
चौहाट ॥३॥
खरेदी केली, पुंडलीके
सारी, घेतला विकतचि गिरिधारी ।
भक्तिभावाने, काय त्याचि
थोरी, आपण तरुनि दुजा तारी ॥४॥
अती आनंद, आनंद
वर्णवेना, भक्त नाचति मिळुनि नाना ।
टाळ-तंबुरे, मृदंग-ध्वनि
ताना, मारती रंगुनिया ध्याना ॥५॥
दास
तुकड्याची मति कुंठित झाली, पाहता विठ्ठल वनमाळी ।
बघा एकदा, येउनिया
जन्मा, करा सार्थक रे ! गा नामा ॥६॥
· चला हो !
पंढरी जाऊ, जिवाच्या जिवलगा पाहू ।
भीवरे स्नान
करुनीया, संत-पद-धूळ शिरि लावू ॥धृ॥
बोधरुप तुळशिच्या माळी, श्रवण-मणि
चंदनहि भाळी ।
करू मननाचिया चिपळी, निजध्यासे
हरी गाऊ ॥१॥
आत्मरुप-देव
बघताना, हरे मन-भावना नाना ।
प्रकाशे
ज्ञानदिप सदना, सोहळा डोळिया दावू ॥२॥
विठू सर्वत्र घनदाट, पंढरी
विश्विची पेठ ।
दुजा नाहीच
वैकुंठ, सदा येथेचि दृढ राहू ॥३॥
न मरणे, जन्मणे आम्हा, न भेदाभेदही
कामा ।
म्हणे
तुकड्या घनश्यामा-पदांबुजि शीर हे वाहू ॥४॥
· जगाचा मोह ना
सोडी, कसा होशील रे ! साधू ? ॥धृ॥
बहु लोकेषणा मागे, न मिळतो वेळ
ध्यानासी ।
खोवुनी वेळ ही ऎसी, कसा होशील रे
! साधू ? ॥१॥
इंद्रिये स्वैर चहू देशी, विषय
भोगावयासाठी ।
लावुनी पाश
हा पाठी, कसा होशील रे ! साधू ? ॥२॥
फसविती वासना सगळ्या, जगाच्या
सौख्य-मोहाने ।
न वृत्ती स्थीर करिशी तू, कसा होशील रे
! साधू ? ॥३॥
म्हणे तुकड्या
गृहस्थी हो, करी संसार नीतीने ।
जराशा पोट-भीतीने, कसा होशील रे
! साधू ? ॥४॥
· जाइल हा
नरदेह गड्या ! मग काय पुढे करशील मजा ? ॥धृ॥
चार दिवस हे हौसेचे, समजोनि राहशी
अंतरी तू ।
अति दुःख
पुढे यम देइ जिवा, मग कोण तुला देईल रजा ? ॥१॥
करशील जसे
भरशील तसे, चुकते न कसे कोणीही असे ।
तुकड्यादास म्हणे काय अम्हा करणे ? हुशियार रहा
भरशील सजा ॥२॥
· जिवलग
गुरुविण कोणि न मनुजा !
जग हे
स्वार्थ-सुखाचे सगळे, शेवटि साथि न येई मनुजा ! ॥धृ॥
धनद्रव्यावर नाती टपती, द्रव्य जाय
मग झुकुनि न बघती ।
सकळ जगाची ऎसी
रीती, हीन-दिना कुणि जाणि न मनुजा !
॥१॥
देह साजरा
तोवरि कांता, रोगि होय मग घेई माथा ।
सांग सांग मग कोण अनाथा ? पाजिल तिळभर
पाणि न मनुजा ! ॥२॥
दीनाचा एक सदगुरु दाता, दावुनि बोध
देतसे संथा ।
तुकड्यादास म्हणे भ्रम आता, सोडी गुरुविण
मानि न मनुजा ! ॥३॥
· झणि आला हा
घनश्याम, गमे हा भास जिवा ॥धृ॥
झुणु झुणु वाजति भूवरी पर्णे, कोकिळ गाती
हर्षभराने ।
मयुर नाचती अति प्रेमाने, मन घेइल हे
विश्राम । गमे हा० ॥१॥
नीलवर्ण आकाशी उठला, वाटे हरि
गरुडावरि आला ।
झू-झू ध्वनि
कर्णी आदळला, वाटली बंसिची तान । गमे हा० ॥२॥
किरण मंद पिंगटसे उठले, मंद मंद वायू
हा चाले ।
झिलमिल पाणी
सुरू जाहले, झाले इंद्रिय एकतान । गमे हा०
॥३॥
गर्व तरूवर हलती सगळे, ऎकति पशु
काननिचे चाळे ।
तुकड्यादास
म्हणे गोपाळे, उरि भेटतसे बेफाम । गमे हा० ॥४॥
· 'झणि हासति
काय मला जन हे', ही लाज मनी तिळमात्र नको ॥धृ॥
कार्य करा प्रभुला स्मरुनी, निःस्वार्थपणी
प्रियता धरुनी ।
मग वानो कुणि निंदाहि कुणी, अभिमान मनी
तिळमात्र नको ॥१॥
हे विश्व
मकान खरे अपुले. समजोनि करी मग जीव-दया ।
अति क्रूर असूर असेल कुणी, वधण्यासि दया
तिळमात्र नको ॥२॥
निर्माण करा प्रभुची, प्रभु देइल
मोक्ष ययाचि मता ।
तुकड्या
म्हणे काय अरे ! बघता ? घ्या कार्य करी अजि, वेळ नको ॥३॥
· टिकेना मोह
कोणाचा, मनी का लोभ हा धरिशी ।
उगिच पापे करुनिया ही, जिवाला
कष्टमय करिशी ॥धृ॥
किती राजे, महाराजे, होउनी जाति
नी येती ।
न कोणी साथ दे काही, तूच का या
भ्रमी मरशी ? ॥१॥
कांचनाची पुरी शोभे, रत्नमय
रावणाची ती ।
ढसळता रीत कर्माची, न उरली कौडि
ही सरशी ॥२॥
अती लोभे, अती पापे, कंस हा मातला
होता ।
प्रभु
धावोनिया त्याची, राख केली गृहासरसी ॥३॥
अरे ! जे शोभते तेची, करावे
जीव-उध्दारा ।
सांगतो दास
तुकड्या हा, प्रभू स्मर सत्य तू सरशी ॥४॥
· ठेवु कुणावर
भार ? कन्हैया ! कोण करिल उपकार ? कन्हैया ॥धृ॥
स्वार्थलोभि
ही जनता सारी, मज तारक कोणी न मुरारी ! ॥
जीव कसा
जगणार ? कन्हैया ! ॥१॥
जिकडे पहावे
तिकडे माया, मोहविकारे जळते काया ।
भक्ति कशी
घडणार ? कन्हैया ! ॥२॥
तुकड्यादास म्हणे दिन आम्ही, लावी देह
सख्या !
तव कामी । मज
तुचि उध्दरणार कन्हैया ! ॥३॥
· तुझे सगुण
रूप ध्यावे । माधवा ! केशवा ! ध्यावे तुला जीवभावे ॥धृ॥
मोरमुकुट साजिरा, धरुनी कटासी
करा । पीतांबर पिवळा, विटेवरी लक्ष द्यावे ॥१॥
मूर्ती दिसे
सावळी, शोभे तुळशी गळी । लागे मना आवडी, वाटे सदा नाम
गावे ॥२॥
नको कुणी साधना, तूची असो
मन्मना । तुकड्याची ही भावना, संती सदा टिकवावे ॥३॥
· दवडु नको रे
! रत्न गवसले, दगडाचे पोटी ।
पाहि दगड शोधुनी, लाव संधान
तनूकाठी ॥धृ॥
शरिराचे
शरिरात शोधुनी, आत शरिर पाही ।
आंतर शरिरी
नेत्र प्रगटती, किति देऊ ग्वाही ॥१॥
तोचि नेत्र पाहता उमेचा, वर शंकर धाला
।
त्रैलोक्याचे
जहर प्राशिता, भय नाही त्याला ॥२॥
नेत्राचे
बिंदुले शोधता, हरपे मन-दृष्टी ।
जोवरि न मिळे
नेत्रि 'नेत्रिया' तोवरी तू
कष्टी ॥३॥
सोड पाश हा धर्म-कर्म-संस्कार खटाटोपी ।
पाहि गड्या !
'डोळ्याचा डोळा' प्रगट दिसे
आपी ॥४॥
धन्य धन्य ते
गुरूराज, वैभवी स्वरूपाचे ।
तुकड्यादासा दिला ठाव, नित
तत्-स्वरुपी नाचे ॥५॥
· धन्य जाहलो, सदगुरुचे
चरणी । दाविली अघटित निज करणी ॥धृ॥
अजब ते घर, सुंदर साजाचे, दिसतसे औट
हात साचे ।
तयाचे मधी, जगचालक नाचे, स्वरुप का
बोलु अता वाचे ।
मुखे वदवेना, श्रमली
वेदवाणी । दाविली अघटित ० ॥१॥
रत्न लाविले, आत दिव्य सात, तयांचा उजेड
चकचकित ।
सदा झगमगे, न बोलवे मात, डुलतसे अजपा
दिनरात ।
स्मरण
स्फुरणाचे, आवाज घुमघुमित, त्रिवेणीसंगम
झुरझुरत ।
सप्त हौदांचे, लहरावे पाणी
। दाविली अघटित ० ॥२॥
बंद ठेविले, ते दसवे
द्वार, नऊ खिडक्या त्या चौफेर ।
आत नांदती, स्त्रिया
तिथे चार, तयांचे नावी घरदार ।
मनाजी गडी, करी कारभार, सदा पाहतसे
व्यवहार ।
धनी सर्वांचा, एकविसा वरुनी
। दाविली अघटित ० ॥३॥
गुंग जाहला, तया पुढे
ज्ञानी, वृत्तिशून्यत्व अंगि बाणी ।
तेज फाकले, नच मावे नयनी, संशय विरले
सर्व मनी ।
दंग होतसे, निज स्वरुपी
प्राणी, सद्गुरु आडकुजी-ध्यानी ।
दास तो तुकड्या, सहज समाधानी
। दाविली अघटित ० ॥४॥
· धरी निर्धार
गुरु वचनी, भय हरेल या संसाराचे ॥धृ॥
ज्ञानामृत
अंजन त्या नेत्री, नाशे पडळचि मोहाचे ।
षडविकार
अंतरिचे नासुनि, प्रेम मिळे परमार्थाचे ॥१॥
गुरु-वचनी
विश्वास धरूनी, किति तरले, तरती जगती ।
देव-ऋषी
गुरुच्याचि प्रसादे, भव तरले निर्भयि साचे ॥२॥
तुकड्यादास म्हणे गुरुज्ञाने, प्रभुचे रुप
हृदयीच मिळे ।
जळेल तम-अज्ञान मतीचे, मन रंगी
हरिच्या नाचे ॥३॥
· धर्म कसला
गुलामांना ? खेळ हा पोरखेळांचा ॥धृ॥
आज जी देवळे
बघतो, उद्या त्या मसजिदी होती ।
कधी त्या
चर्चची बनती, न उरला नेमची त्यांचा ॥१॥
दुजाच्या सांगणी वागे, कशाची भक्ति
मग जागे ?
न साधे धर्म या योगे, कळे हा भावची
साचा ॥२॥
तुम्ही बोला तसे वागू, परी अम्हि
धर्मची सांगू ।
देह हा जाहला पंगू, न उरला लेश
शक्तीचा ॥३॥
न एका
निश्चयी लागे, फिरे दुजियाचिया मागे ।
तो
तुकड्यादास हे सांगे, बिघडला मार्गची त्याचा ॥४॥
· नटला हरि
सुंदर विश्व कसा, मन मोहुनि ने बघता जिव हे ॥धृ॥
कुणि पंख सुरम्य दिसे म्हणुनी, मज दावित
काननि या नटुनी ।
कुणि गोड स्वरे रव काढुनिया, मन रंगविती
क्षण या ध्वनिनी ॥१॥
कुणि क्रूर मुखाते फाडुनिया, मनज दाखविती
भय काननि या ।
कुणि दीन
गरीब अम्ही म्हणुनी, पळती 'भ्या भ्या' हे वदुनीया
॥२॥
कुणि रम्य
तुरंब फाकुनिया, वन साजविती मन लाजविती ।
कुणि सुंदर रंग सुगंध भरे, फुलवोनि फुले
मजसी दिसती ॥३॥
अति सुंदर
बाग दिसे असली, हरि ! जाण तुवा रचली सजली ।
तुकड्याची
मती-गति कुंठुनिया, पहाता पाहणेपणिही बसली ॥४॥
· नवल वानु मी
किती गुरुचे ? नवल वानु० ॥धृ॥
दुःसंगाने भ्रमलो आम्ही, त्यांनी दिली
सुमती ॥१॥
अंधाराते दावुनि बोधे, लावि
प्रकाशा-पथी ॥२॥
जग हे भ्रमबाजारी भुलले, विसले तव
निश्चिती ॥३॥
तुकड्यादास
म्हणे निज ओळख, दावित सत्संगती ॥४॥
· नसावा लोभ
दुष्टांचा, मित्र जरि जाहला अपुला ।
असावा प्रेम थोरांचा, वैरि जरि
भासला अपुला ॥धृ॥
कुणि अति
प्रेम दावोनी, कापताती गळा वेळी ।
फसे हा जीव त्या योगे, नासतो जन्म
हा अपुला ॥१॥
कुणी अति वैरही दावी, आपुले
सार्थकासाठी ।
परी तो वेळ साधोनी, कामी ये थोर
तो आपुला ॥२॥
धरावा संग
ऎशाचा, जिवासी सत्यता लाभे ।
म्हणे तुकड्या हरी-भजने, सुसंगी मोक्ष
हा अपुला ॥३॥
· निरशुनी बघ
जरा देवा ! गती अमुच्या समाजाची ।
भारता भीक दे
काही, बिघडली रीत रक्ताची ॥धृ॥
कुणाचा मान ना उरला, विषयरस
धुंदसा भरला ।
कुणी दाता नसे
उरला, हाव बहु धाव स्वार्थाची ॥१॥
प्रेम निष्कामि ना कोठे, भक्तिचे ये
तनू काटे ।
जाति पापाचिया वाटे, ढसळली चाल
लोकांची ॥२॥
साधुचे कोणि ना ऎकी, भोंदुपण
वाढले लोकी ।
उसळली वृत्ती असुरांची, भाविकासी बहू
जाची ॥३॥
म्हणे तुकड्या कली आला, निशाणी टेकला
झाला ।
संति आधीच
गौरविला, तशी झाली खुशी यांची ॥४॥
· पावना सख्या
श्रीरामा ! मनमोहन मेघश्यामा ! ॥धृ॥
मशि भेट एकदा वाटे, हा जीव जरा
ना कंठे ।
ये मुनिजन-मन-विश्रामा ! मनमोहन मेघश्यामा ! ॥१॥
नर-जन्माचे सार्थक हे, तव रूप पाहणे
सुख हे ।
मग कोणि न
येति कामा, मनमोहन मेघश्यामा ! ॥२॥
अनुभवी सांगतो ऎसे, तू जीवाचा
सुखराशी ।
तुकड्याचा पुरवी प्रेमा, मनमोहन
मेधश्यामा ! ॥३॥
· पाहतोसि अंत
काय, नंद-नंदना रे ! ॥धृ॥
दीन अम्ही घाबरलो, भवचक्री
सापडलो ।
'सुख' म्हणुनी
गडबडलो, ऎक वंचना रे ॥१॥
पाहुनि जनि सृष्टि-खेळ, नटलो बहु
करुनि मेळ ।
खोवियली ऎसी
वेळ, कोणि ना सखा रे ! ॥२॥
सोसियले दुःख किती, परि येईना
सुमती ।
अंतकाळि काय गती, होइल
गिरिधारे ! ॥३॥
बुध्दि दे अम्हास अता, लागू तव नाम
पथा ।
होउ नकोसी
परता, देइ दर्शना रे ! ॥४॥
वेळ गेलिया निघून, काय पाहशी
दुरून ? ।
तुकड्या
म्हणे जीवप्राण, दान देइ बारे ! ॥५॥
· पुनित हा देह
करू आपुला ।
बहु कष्टाने बहु पुण्याने प्राप्त अहो ! झाला
॥धृ॥
खोविता
देहाची वेळा ।
कोटी धन
वेचता मिळेना दुरावोनि काळा ॥१॥
अमोलिक
देहाची संधी ।
हरि नामाने पुनित करू या, लागू
प्रभु-छंदी ॥२॥
चला रे ! चला उठा वेगे ।
संत-महंतहि
अनुभवि गेले, जाऊ त्या मार्गे ॥३॥
म्हणे
तुकड्या या भक्तीने ।
संत तुकोबा साधुनि गेला देवाच्या धामे ॥४॥
· प्रभू ! हा
खेळ दुनियेचा, कशाला सांग केलासी ? ॥धृ॥
कुणाला भाग्य देवोनी, बसविले
मंचकावरती ।
कुणी किति
कष्ट जरि केले, तरी राहतात उपवासी ॥१॥
कुणाला झोपडी नाही, रहाया तिळभरी
कोठे ।
तया मुल-बाळ बहु देशी, मजा बहु
लांबुनी बघशी ॥२॥
कुणी करताति नवसाला, करोडो द्रव्य
देवोनी ।
न देशी पुत्र एखादा, असा का भेद
तुजपाशी ? ॥३॥
कुठे हे दे, कुठे ते दे, न देशी सर्व कोणाला
।
सुखास्तव झुरती सारे, कळेना मार्ग
कोणासी ॥४॥
म्हणे
तुकड्या तुझी लीला, पहाता वेद मौनावे ।
दीन अम्हि काय सांगावे, तुझी माया
असे कैसी ? ॥५॥
· फोल ते संत
आम्हासी, वागण्यावीण जे ज्ञानी । मुखे
करि ब्रह्म-चर्चेला, पळे इंद्रीय अडरानी ॥धृ॥ 'तयाविधि-नेम-ना' म्हणती, जरी चालोत ते
कुरिती । शक्य हे होईना संता- 'कधी करतील मनमानी' ॥१॥ तयांना
कर्म ना उरले, तरी ते जगति का उरले ? । भोगण्या
भोग देहाचा, होतसे पाप का कळुनी ? ॥२॥ जगाच्या
पाप-पुण्याची, जरी ना कल्पना त्यांना । खाति
आणि राहती कैसे, चटुरे माल खावोनी ? ॥३॥ बुडविला
धर्मची त्यांनी, भोंदुना वाव देवोनी । संत ना
राहती ऎसे, सारिही ढोंगमय करणी ॥४॥ संत ते
मानतो आम्ही, राहती संगती तैसे । तो
तुकड्यादास सांगतसे, न इतरा ठाव द्या कोणी ॥५॥
· बोलु काय ? बोलवेन , आपुलिया दोषा
।
तूचि
सर्व-साक्षी आदी, अनादी परेशा ! ॥धृ॥
त्रिविध
तापांचा संग, न पाहावे डोळा ।
रिपु क्लेश त्रास देती, वाढवोनि
ज्वाळा ॥१॥
आसक्ति
गुंतवी, तुझ्या सोडुनिया प्रेमा ।
कर्म-धर्म नष्ट होती, ढासळिता नेमा
॥२॥
ऎसिया चिंतनी वेळ, जातसे निधाना
!
लाज वाटे
सांगताचि, तुज घनश्यामा ! ॥३॥
करि कृपा
त्रास टाळी, जाचणी यमाची ।
तुकड्यादास ठाव देई, मागणे ते
हेची ॥४॥
· भगवंता !
लक्ष्मीकांता ! तारि बालका ॥धृ॥
मोहविकारे
जीव थरारे, कोणि ना सखा ।
संसारी दुःख
भारी, कावला फुका ॥१॥
तुझिये
स्वरूपी चित्त वसू दे, घेउ दे सुखा ।
मन रंगो नाम गाता, न घे आणिका
॥२॥
मरणी मरू दे
पाहता तुलाचि, नाहि पारखा ।
तुकड्याचि
हाक घ्या हो, विसरू नका ॥३॥
· भारता !
बलवान व्हाया, वाचवी जिव गायिचे ॥धृ॥
लोभ हा सोडी
वृथा, का मांस विकसी तू तिचे ? ।
चाटुनी नख-पाउला, सुख पावशी का
दूरचे ? ॥१॥
भारताचे पुज्य जे, अवतार
कृष्णादीक हे ।
सांगती का हे
तुम्हा ? 'घ्या प्राण अपुल्या आईचे' ॥२॥
याद ही ठेवा मनी, या भारताच्या
बंधुनो ! ।
पुण्य हे फळले अम्हा, त्या अजवरी
निज मायिचे ॥३॥
दास तुकड्या सांगतो, विसरू नका हो
गायिला ।
घ्या दूध, निर्भय होउनी, मिळवा अमरपद
स्थायिचे ॥४॥
· भारती
रहवासियांनो ! वाचवा जिव गायिचा ॥धृ॥
सांगतो
इतिहास ऎसा, भारताच्या ग्रंथिचा ।
'बहुमोल आम्हा
गाय हे, जणु प्राणची मम आईचा' ॥१॥
देश हा
कृषि-उद्यमाचा, भोवताली वेष्टिला ।
धान्य बहु पिकती फळे, हा भाग त्या
गो-मायिचा ॥२॥
कष्ट साहुनि
देतसे, दहि-दूध-लोणी ही जशी ।
पुत्र देउनि
आपुला, वाहवीतसे भर शेतिचा ॥३॥
दास तुकड्या
सांगतो, शोधोनि पाहावे बुध्दिने ।
जीव का वधता
तिचा ? हा घात निश्चयि आमुचा ॥४॥
· भाललोचना !
रे गड्या ! भेटि देइ आज ।
उध्दरिली महानंदा कृपेने सहज ॥धृ॥
उपमन्यु
बाळासाठी केला दुग्धसिंधू ।
हलाहल प्राशूनिया राखियली लाज ॥१॥
ऎसी वेदग्रंथ कीर्ति वर्णिती अनंत ।
ऋषिमहंतांचे तुवा पुरविलेसि काज ॥२॥
घेउनि
त्रिशूल डमरू, नंदिस्वार होत ।
अर्धांगि सती
पार्वती, गणपती सिध्दिराज ॥३॥
भूत डाकिणी पिशाच, घेउनी सहीत ।
तुकड्या
म्हणे कैलासी, उभारिला ध्वज ॥४॥
· भाविकाच्या
भक्तिचा, नच पंथ कोणी पाहिला ।
प्रेम हा
निरपेक्ष त्याचा, सर्वदेशी राहिला ॥धृ॥
विश्वव्यापी देव त्याचा , बाहिरी अणि
अंतरी ।
पूजना हे
कार्य त्याचे, देह त्यासचि वाहिला ॥१॥
सर्व पंथही होत त्याचे, शुध्द जे
राहती जगी ।
ना दुजा कधि भाव त्याचा, 'मी भला, माझा भला' ॥२॥
रंजल्यासी
गांजल्यासी, 'आपुले' म्हणवूनिया ।
कष्टतो सुख द्यावया, करि प्राण
खर्चहि आपुला ॥३॥
अखिल जग हे मंदिरासम, मानुनी सेवा
करी ।
तुकड्या म्हणे तो धन्य साधू, जो जगी या
गाइला ॥४॥
· भुलु नका हो
! चमत्कारा, जगी ही थापची सारी ।
लूटती भोंदु
अपणाते, दावुनी थोरवी भारी ॥धृ॥
संत जरि
पुत्र हे देती, न मरते लोक पृथ्वीचे ।
निकामी स्वार्थि जन भलत्या, रडोनी सांगती
थोरी ॥१॥
कावरे लोभि
जे असती, भ्रष्ट होती तयाच्याने ।
न सुचते ज्ञान हे त्यांना, मिरविती
भोंदुची थोरी ॥२॥
ठेवुनी साक्ष
'ज्ञानोबा', म्हणे ती भीत
चालविली ।
कळेना वर्म संतांचे, वाहती मार्गि
काटेरी ॥३॥
चमत्कारेच संतांची, परिक्षा होत
जरि असती ।
गारुडी काय
ना करिती ? लावती बाग आंबेरी ॥४॥
संत तोची जगी
जाणा, जयाचे विषय हरि झाले ।
म्हणे तुकड्या निजज्ञाने, बोधुनिया जना
तारी ॥५॥
· भोग हा
चुकेना कोणा, देव-दानवा ।
सृष्टि भोग भोगी देही, मागचा नवा
॥धृ॥
संत-साधु योगी-मौनी, प्राक्तना
चुकविना कोणी ।
मृत्युपरी पावे ग्लानी, दुःख या जिवा
॥कोणा०॥१॥
ब्रह्मनिष्ठ
नारद स्वामी, भोग-भ्रसे रतला कामी ।
आपणची स्त्रीच्या उर्मी, प्रसवला भवा
॥कोणा०॥२॥
पुत्री
विधात्याने धरली, पितृ-भावना ही हरली ।
भिल्लिणिची प्रीती स्फुरली, भोळिया शिवा
॥कोणा०॥३॥
सुख-दुःख दैवे पावे, सकळ
शास्त्रियांसी ठावे ।
सांगतसे तुकड्या भावे, येई अनुभवा
॥कोणा०॥४॥
· मंजुळ हा नाद
आला, कोठोनी बंसिचा ।
पहायासी कृष्ण ! झाला जिव वेडा आमुचा ॥धृ॥
कुणि सांगा
मार्गियांनो ! दिसला तो का कुणा ?
त्याविण या लोकि झालो, दुबळासा मी
सुना ॥१॥
दचकोनी उठविताना, स्वप्नचिसा
भेटला ।
झणि पाहो परि न भासे, ऎसा का करि
भला ? ॥२॥
अजुनी ना विसरला तो, खेळवणे आपुले
।
अम्हि दुःखी बहुत त्याने, का ना हे
जाणले ? ॥३॥
मज वाटे भेट
द्याया, लपुनी तो येतसे ।
तुकड्याची हाक कानी, लांबुनिया
घेतसे ॥४॥
· मंजुळ हा नाद
आला, हरिचीया बंसिचा ।
मनि गमले शोध
घ्याया, आला तो आमुचा ॥धृ॥
त्या कळते
सर्वभावे, अंतरिच्या ह्या खुणा ।
लपवोनी काय चाले, भानूच्या
भानुना ॥१॥
तो दिसतो हा
उभा या नेत्रांचे आतुनी ।
नाचतसे
पाहुनीया, नामाची मोहनी ॥२॥
घन कांती फाकलीसे, निल अंगीचा
झगा ।
मुकुटाचे तेज
शोभे, किरणांना या बघा ॥३॥
अति जवळी
येउनीया, हासतसे श्रीहरी ।
तुकड्याचा भाव प्रेमे, उसळी घे श्रीहरी
॥४॥
· मज वेडिया
पहाताच, तुम्हा वेड लागु द्या ।
बिघडा असेच भक्तिसी नि वृत्ति जागु द्या ॥धृ॥
हे ऎकता जसे
मनी तसेच राहु द्या ।
मग वागुनी जनी, वनी, जिवासि रंगु
द्या ॥१॥
मजहुनि अधीक थोर थोर, जन्म पावु
द्या ।
जरि आज भासती तरी, अधीक वाढु
द्या ॥२॥
हरिभक्त होउ
द्या नि पाप-मुक्त होउ द्या ।
मज लोपवोनि
अधिक तेज, लोकि सेवु द्या ॥३॥
तुकड्याचि आस येवढीच पूर्ण होउ द्या ।
मिटवोनि द्रोह-बुध्दि, लोकि प्रेम
वाहु द्या ॥४॥
· मन चौर्यांशी
फिरवीते हे । मन मोक्ष-सुखाला नेते हे ॥धृ॥
ऎक गड्या !
मन पवित्र कर हे, संतसमागम करुनीया ।
नाहि तरी
जाशिल वाया, मन विषय-चिंतना देते हे ॥१॥
सद्ग्रंथांचे पठन करी, अभ्यास करी
मन स्थिरण्याला ।
चिंतावा
मुरलीवाला, मन अनन्यभक्ती घेते हे ॥२॥
तुकड्यादास
म्हणे ही वेळा, मिळते काय पुन्हा बापा ! ।
चुकवी चौर्यांशी
खेपा, मन जे करशी ते देते हे ॥३॥
· मन बावरे
तुझ्या विरहे, काही सुचेना ।
जिव घाबरी अती भ्रमरा-परिस, बसेना ॥धृ॥
'असशी कुठे तू
हरी ?' ही चिंतना अती ।
'कुणि भेटवील
का ?' म्हणुनी भटकते मती ॥१॥
काशी नि द्वारका करुनी, तीर्थ फिरुनी
।
चारीहि धाम
हे पहाता, ना दिसे कुणी ।
मनि शांति ना जरा दिसते, नेत्र फसेना
॥२॥
कुणि संत, साधुही वदती, जवळची हरी ।
पहा ज्ञान-दिवा लावुनिया, हृदय-मंदिरी
।
नच मार्ग मिळे हा दृढ या, व्हावया मना
॥३॥
ये भेटे सख्या ! पतितासी, रुक्मिणी-वरा
!
तू
सर्वसाक्षि हे कळले, तुजचि श्रीधरा !
तुकड्याची आस ही पुरवी, देइ दर्शना
॥४॥
·
कोणत्याही टिप्पण्या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा